Welkom bij het stukje lijden.
Hier bespreken we ons thema en gaan we verder verdiepen wat lijden is.
Hoe zien jullie dit?
laat gerust een reactie na.
(https://data.whicdn.com/images/300884402/large.jpg)
Ik vind dit persoonlijk niet zo een passend lied en zelf wat saai. Ik haal er maar weinig boodschap uit over wat lijden nu precies inhoudt. Dit lied is van Regina Spektor 'lauging with'
Dit gaat over lijden maar ik zelf heb toch een lied gevonden die daartoe beter past dan deze bron.
In haar liedje zegt ze dat niemand lacht naar God in het ziekenhuis, in de oorlog.
Dit gaat over lijden maar ik zelf heb toch een lied gevonden die daartoe beter past dan deze bron.
Dit lied is iets wat me enorm aangrijpt, we leven in het hier en nu. We moeten nu van elkaar genieten en alles uit ons leven halen. De personen die dicht bij ons staan mogen we niet zomaar laten gaan. We moeten samen in het leven als een staan en dat kunnen we niet zomaar alleen.
Ik heb de film Wonder gekeken. Hiervan heb ik deze in mijn portfolio verwerkt.
Maar er zijn zeker nog films die aanraders zijn:
ik lijst ze even op:
- 12 years a slave
- Intouchable
- If I stay
- The boy in the striped pjama's
- The fault in our stars
- Everything Everything
Hoe zou jij omgaan met mensen die te maken hebben met lijden en sterven?
Ik denk dat het vooral heel belangrijk is dat je op dat moment een luisterend oor biedt. Dat je klaarstaat voor de ander. De ander laten merken dat je er bent. Soms kan dat zelfs zonder woorden. Een knuffel, een kus,...
Verscheidenheid binnen de verschillende culturen
Ik kies om het Boedhisme te bespreken, omdat ik dit toch 1 van de mooiste dingen vindt. Ze gaan beter om met de dood dan ons en hebben respect voor hun nabestaanden.
Ze geloven heel sterk in reïncarnatie en ze proberen een goede omgeving voor hun nabestaanden te creëren.
Is er leven na de dood?
Ik geloof ergens wel dat er een leven is na de dood. Misschien is dit zeer naïef, maar wie weet is er toch iets, zolang het niet bewezen is kan je er in geloven. Vandaar de wolk ook die ik koos er is altijd wel iets.
Is vergeving mogelijk?
Ja en Nee...
Dit hangt compleet van de situatie af, is het een stomme ruzie over wie bv. de auto mag hebben om mee te rijden...dan in mijn ogen wel.
Voor een gewoone simpele ruzie is vergeving aan de hand.
MAAR
Voor ergere dingen een dikke NEE!!
Dan denk ik vooral aan stalking, seksuele intimidatie, moord, verkrachting,... alles wat psychologische gevolgen voor de slachtoffers en nabestaanden achterlaat is onvergeefbaar.
Toch bestaan er mensen die echt in staat zijn van te vergeven. In dit filmpje vergeeft de man de dader die zijn zoon vermoorde. terwijl je andere mensen letterlijk hoort zeggen dat hij de dood verdient enz...
Hoe reageren mensen op lijden?
Ik denk dat iedereen hiermee anders omgaat, de 1 gaat huilen, de ander heeft woede, sommige sluiten zich volledig af.
Ik ben de laatste optie, ik sluit mij volledig af en wil dan niemand meer horen of zien.
Ik denk dat dit vooral gaat met vallen en opstaan.
Welke elementen zijn belangrijk in de omgang met mensen
die met lijden en dood te maken krijgen?
Uit ervaring weet ik dat een
lief gebaar zoveel meer zegt dan een berichtje of een kaartje. Als er plots
iemand voor je deur staat met verse wafels, dat zoveel deugd kan doen.
Help mensen eventjes alles
te vergeten, door gewoon samen iets te doen, in de zetel een film kijken, eens
een tas thee of koffie drinken.
Het zijn de kleine dingen
die het hem doen.
Biedt mensen die alles kwijt
zijn onderdak, geef ze kleren, voedsel, dat vind ik belangrijk.
Hoe reageren mensen als ze met lijden geconfronteerd
worden?
Regina Spektor
In haar liedje zegt ze dat niemand lacht naar God in het ziekenhuis, in de oorlog.
Dat niemand lacht naar God
als ze verhongeren, bevriezen of arm zijn.
Niemand lacht naar God in
moeilijke tijden of als ze slecht nieuws krijgen, maar dat God grappig is, als
Hij zegt dat Hij ze geld zal geven als ze op de juiste manier bidden.
Niemand lacht naar God, maar
iedereen lacht met God.
Niels
Niels zag hoe zijn vriend
overreden werd en daarbij zijn twee benen verloor. Hij stelde zich vooral de
vraag waarom, waarom hij niet overreden werd, waarom hem dat net overkwam.
Niels’ volledige verhaal is
te bekijken via deze link: http://www.checkpointtv.be/v/met-vallen-en-opstaan/
Anne
Ze is hierdoor als persoon
veel veranderd. En het heeft haar ook doen beseffen dat een aantal zaken in het
leven heel belangrijk zijn.
Voor haar is dat iedereen
graag zien, ook mensen waarmee het niet altijd goed klikt.
Aan die mensen laat ze dat
soms ook wel merken, maar achteraf is ze wel blij dat ze zo’n goed gesprek
hebben gehad, waarbij er dingen gezegd zijn die ze nooit gezegd zou hebben als
ze niet ziek zou geweest zijn.
Geloven betekent veel voor
Anne.
Door haar ziekte is het
vertrouwen in dat geloof en de kracht die ze eruit haalt alleen maar sterker
geworden.
Door de manier waarop ze met
haar ziekte en geloof omgaat, heeft ze het gevoel dat God met haar meegaat.
Anne zegt zelf dat als God er niet zou zijn, ze het al lang opgegeven had.
Ze is niet heel bang voor
het sterven, wel voor de weg er naar toe. Bang om pijn te hebben, en zich
daarin te verliezen, bang om de controle kwijt te raken.
Het volledige verhaal van
Anne kan je via deze link bekijken: http://www.checkpointtv.be/v/anne/
Gary Leon Ridgway
In de rechtszaal spreken
enkele familieleden van de slachtoffers hem toe.
Michele Andrews: “Je zei dat
al je herinneringen aan de vrouwen die je vermoorde weg zijn, maar die van ons
niet. je zei dat niets betekenden voor jou, maar ze betekenden alles voor ons.”
Sarah King: “Ze was een
moeder, ze was een vrouw, ze was een zus, en wij missen haar.”
Vicky Ware: “Hij is een
beest, en ik wens hem een lange, harde en pijnlijke dood toe.”
Carol Estes: “Hij zal naar
de hel gaan, en dat is waar hij thuis hoort?”
Heel opmerkelijk is dat Gary
geen emotie vertoont, tot de vader van een van de slachtoffers, Robert Rule,
begint te spreken:
“Meneer Ridgway, er zijn
hier mensen die je haten. Ik ben niet een van hen. Je hebt het me moeilijk
gemaakt om te leven zoals ik geloof, en wat God zegt te doen, en dat is
vergeven. Je bent vergeven meneer.”
Ridgways blik veranderde in
een seconde van emotieloos in een blik waarop spijt te lezen was.
Dit toont aan dat er
verschillende manieren zijn om met lijden en dood om te gaan.
Sommigen kunnen vergeven,
anderen stellen de vraag waarom, er zijn er die er kracht uit putten en nog
anderen die God een grapje vinden in al dit lijden.
Omgaan
met lijden en dood in verschillende culturen
Verschillende religies en levensbeschouwingen staan
anders ten opzichte van het lijden in de wereld, zowel met betrekking tot de
oorsprong van het lijden, de geoorloofde houding in het lijden als de
bestrijding van het lijden
Abrahamitische
godsdiensten
Het jodendom, het christendom en de islam zijn
Abrahamitische godsdiensten : ze verwijzen naar Abraham als hun stamvader. Door
hun geloof in een persoonlijke God hebben ze een eigen benadering van het
lijden, die sterk verschilt van deze in de oosterse godsdiensten.
Christelijke
visie op God en lijden
Het Christendom
Vanuit het christelijk perspectief is de eerste vraag hoe
te strijden tegen het lijden. Wat doen we voor het leven en voor het geluk van
mensen ? Waar en hoe helpen we het onontkoombare lijden dragen ?
Theologen hebben de theoretische vraag omtrent het samengaan van het bestaan van een goede en almachtige God en het bestaan van het lijden en kwaad nooit kunnen ontwijken.
Eén van de gedachten is dat het vanuit christelijk standpunt belangrijker is op een gepaste wijze te leven te midden van een wereld vol lijden, dan een theoretische verklaring te vinden voor dat lijden.
Theologen hebben de theoretische vraag omtrent het samengaan van het bestaan van een goede en almachtige God en het bestaan van het lijden en kwaad nooit kunnen ontwijken.
Eén van de gedachten is dat het vanuit christelijk standpunt belangrijker is op een gepaste wijze te leven te midden van een wereld vol lijden, dan een theoretische verklaring te vinden voor dat lijden.
Christenen kunnen niet zomaar neutraal en vrijblijvend
over het lijden spreken en nadenken. Het lijden van andere mensen daagt hen uit
om in navolging van Jezus Christus te strijden tegen ophefbaar lijden, om te
protesteren tegen onrecht, om noodlijdenden te helpen, hen te troosten en
effectief te steunen. Dit mededogen ten opzichte van kwetsbare en gekwetste
mensen vraag hij ook van zijn leerlingen.
Bij dit alles mag je niet uit het oog verliezen dat er
nog andere christelijke visies op het lijden zijn.
Verschillende christenen leggen verschillende accenten in hun godsbeeld, wat ook gevolgen heeft voor hun visie op de plaats van God in het lijden.
Verschillende christenen leggen verschillende accenten in hun godsbeeld, wat ook gevolgen heeft voor hun visie op de plaats van God in het lijden.
Het
Jodendom
Het heilige Schrift loopt deels gemeenschappelijk met het
christendom. Verschillende visies op God en het lijden vinden we hier ook
terug.
Het Jodendom benadrukt vaak de leidende rol van God in de geschiedenis. Van daaruit leeft de overtuiging dat het lijden de mensen niet zomaar overkomt, maar dat het de wil van God is. Dat kan dan bijvoorbeeld verbonden worden met de zonde van de mens en wordt bij tegenslagen gezocht naar de zonde die aan de oorzaak kan liggen.
God kan het lijden ook toestaan als een beproeving van de mens, en moet daarom aanvaard worden: God geeft, God neemt.
Het jodendom kent wel een grote solidariteit in het lijden en hecht enorm belang aan recht en gerechtigheid. Lijden dat het gevolg is van onrecht is hoe dan ook een aanfluiting van de God van de gerechtigheid.
Net zoals in andere religies, bestaan in de joodse schrift en in het hedendaagse jodendom verschillende manieren om naar het lijden te kijken.
Het Jodendom benadrukt vaak de leidende rol van God in de geschiedenis. Van daaruit leeft de overtuiging dat het lijden de mensen niet zomaar overkomt, maar dat het de wil van God is. Dat kan dan bijvoorbeeld verbonden worden met de zonde van de mens en wordt bij tegenslagen gezocht naar de zonde die aan de oorzaak kan liggen.
God kan het lijden ook toestaan als een beproeving van de mens, en moet daarom aanvaard worden: God geeft, God neemt.
Het jodendom kent wel een grote solidariteit in het lijden en hecht enorm belang aan recht en gerechtigheid. Lijden dat het gevolg is van onrecht is hoe dan ook een aanfluiting van de God van de gerechtigheid.
Net zoals in andere religies, bestaan in de joodse schrift en in het hedendaagse jodendom verschillende manieren om naar het lijden te kijken.
De Holocaust heeft een diepe invloed gehad op het joodse
denken over God en lijden. Dit wordt op een indrukwekkende manier getoond in de
film God on Trial (2008) door een groep joodse gevangenen die in een
concentratiekamp God voor het gerecht voert en daarbij verschillende mogelijke
argumenten aanhaalt.
Islam
In de islam speelt Gods almacht en voorzienigheid een
belangrijke rol. Alles wat de mens overkomt, ook het leven zelf, komt van God.
Het lijden wordt eveneens volgens dit beeld bekeken. Zowel de goede als de
slechte dingen zijn afkomstig van God. Het is bij deze ook niet omdat een
mensen het lijden niet begrijpt dat God er geen redenen voor heeft.
Met het lijden stelt God de mens ook op de proef : het is uit het geduldig aanvaarden van Allahs wilsbeschikking dat de geloofshouding van de moslim bestaat. Toch leidt deze visie op Gods voorzienigheid niet tot een fatalistische levenshouding. Hoewel genezing maar mogelijk is als een geschenk van God, heeft de mens de plicht genezing te zoeken.
God legt ook nooit een last op die de mens niet kan dragen.
Er is in de islamitische traditie een grote vertrouwdheid met sterven en de dood, deze is dan ook niet het definitieve einde van het bestaan. Het leven op aarde is een voorlopige fase die een vervolg krijgt in het ware leven na de dood, de toekomst.
Met het lijden stelt God de mens ook op de proef : het is uit het geduldig aanvaarden van Allahs wilsbeschikking dat de geloofshouding van de moslim bestaat. Toch leidt deze visie op Gods voorzienigheid niet tot een fatalistische levenshouding. Hoewel genezing maar mogelijk is als een geschenk van God, heeft de mens de plicht genezing te zoeken.
God legt ook nooit een last op die de mens niet kan dragen.
Er is in de islamitische traditie een grote vertrouwdheid met sterven en de dood, deze is dan ook niet het definitieve einde van het bestaan. Het leven op aarde is een voorlopige fase die een vervolg krijgt in het ware leven na de dood, de toekomst.
Humanisme
Volgens het vrijzinnig-humanisme is er het bestaan
contingent. Er is dan ook geen ‘objectieve’ zin terug te vinden in het
universum of in een mensenleen. De mens kan zelf zin geven aan zijn leven en
vanuit die visie moet ook het lijden bekeken worden. Omdat de werkelijkheid
geen doel heeft, heeft ook het lijden geen functie en is dus zinloos.
Een mens kan wel zin geven aan het lijden omdat dit hem bijvoorbeeld tot nieuwe inzichten heeft gebracht.
De uitspraak van L. Moulin verwoordt deze visie : “Ongelovig zijn betekent zonder enige restrictie te aanvaarden een kort, precair, ongetwijfeld accidenteel leven te leiden, dat geen andere zin heeft dan die welke men eraan al werkend geeft – voor wie ? waarvoor ? – en waarvan men weet, in volle klaarheid van bewustzijn, dat het zal eindigen in een absurd gat, de dood.”
Een mens kan wel zin geven aan het lijden omdat dit hem bijvoorbeeld tot nieuwe inzichten heeft gebracht.
De uitspraak van L. Moulin verwoordt deze visie : “Ongelovig zijn betekent zonder enige restrictie te aanvaarden een kort, precair, ongetwijfeld accidenteel leven te leiden, dat geen andere zin heeft dan die welke men eraan al werkend geeft – voor wie ? waarvoor ? – en waarvan men weet, in volle klaarheid van bewustzijn, dat het zal eindigen in een absurd gat, de dood.”
Oosterse
godsdiensten
Het
hindoeïsme en boedhhisme
Zowel het hindoeïsme als het boedhhisme hebben een
cyclisch wereldbeeld. Het bestaan is een kringloop van leven, sterven en weer
geboren worden.
Het hindoeïsme
Omdat het bestaan een eeuwige kringloop is van sterven en
geboren worden, maken lijden en dood er volgens hindoes wezenlijk deel van uit.
Het heeft dan ook weinig zin om hierover bedroefd te zijn : zowel dood als
geboorte maken deel uit van de cyclus. De dood is een zekerheid voor diegenen
die geboren wordt, net zoals de geboorte dit is voor diegene die sterft.
Verlossing uit het lijden is dus enkel maar mogelijk wanneer men ontsnapt aan de kringloop van sterven en geboren worden. Dit kan uiteindelijk enkel door kennis : de mens moet tot inzicht komen in zijn diepste zelf (atman). Dit diepste zelf moet onderscheiden worden van het ego (het ‘kleine' ik) dat gestimuleerd wordt door verlangens en waar de mens zich doorgaans mee identificeert.
Om tot dit inzicht te komen kunnen zowel yoga als meditatie helpen alsook goeroes of spirituele meesters. Enkel bij een volledig inzicht in het zelf, kan het atman samenvallen met het fundamentele principe van het universum (Brahman) en ontsnapt het zelf aan de eeuwige kringloop van sterven en geboren worden – en dus aan het lijden.
Verlossing uit het lijden is dus enkel maar mogelijk wanneer men ontsnapt aan de kringloop van sterven en geboren worden. Dit kan uiteindelijk enkel door kennis : de mens moet tot inzicht komen in zijn diepste zelf (atman). Dit diepste zelf moet onderscheiden worden van het ego (het ‘kleine' ik) dat gestimuleerd wordt door verlangens en waar de mens zich doorgaans mee identificeert.
Om tot dit inzicht te komen kunnen zowel yoga als meditatie helpen alsook goeroes of spirituele meesters. Enkel bij een volledig inzicht in het zelf, kan het atman samenvallen met het fundamentele principe van het universum (Brahman) en ontsnapt het zelf aan de eeuwige kringloop van sterven en geboren worden – en dus aan het lijden.
Het boeddhisme
In het boeddhisme neemt lijden een centrale plaats in.
Alle factoren waaruit het leven is opgebouwd zijn lijden. Geluk kan je bij deze
enkel vinden door op zoek te gaan naar de oorsprong van het lijden.
Volgens Boeddha is alle lijden het gevolg van gehechtheid en verlangen. Enkel wie verlangt, kan lijden onder het gebrek aan zijn object van verlangen. Dit geldt niet alleen voor ziekte, ouderdom en dood, maar ook voor de kleine dingen waar we ons dagelijks aan vastklampen en die een bron worden van ons ongelukkig-zijn. De mens kan pas voldoening bereiken door overgave aan de realiteit. Wanneer de mens alle verlangens loslaat, en dus ook het (fictieve) ik, dat slechts het knooppunt is van al deze verlangens, kan hij de verlichting en het nirvana bereiken. In tegenstelling tot bij het hindoeïsme is er in het boeddhisme geen spraken van een zelf, het atman, maar van het niet-zelf, het anatman. Verlossing uit het lijden bestaat dus niet enkel uit het opgeven van verlangens, maar het opgeven van het ik zelf.
Volgens Boeddha is alle lijden het gevolg van gehechtheid en verlangen. Enkel wie verlangt, kan lijden onder het gebrek aan zijn object van verlangen. Dit geldt niet alleen voor ziekte, ouderdom en dood, maar ook voor de kleine dingen waar we ons dagelijks aan vastklampen en die een bron worden van ons ongelukkig-zijn. De mens kan pas voldoening bereiken door overgave aan de realiteit. Wanneer de mens alle verlangens loslaat, en dus ook het (fictieve) ik, dat slechts het knooppunt is van al deze verlangens, kan hij de verlichting en het nirvana bereiken. In tegenstelling tot bij het hindoeïsme is er in het boeddhisme geen spraken van een zelf, het atman, maar van het niet-zelf, het anatman. Verlossing uit het lijden bestaat dus niet enkel uit het opgeven van verlangens, maar het opgeven van het ik zelf.
Is er leven na de dood?
Is er leven na de dood?
Moeilijke vraag, waarop ik het antwoord eigenlijk niet weet. Of misschien toch…
Echt leven na de dood is er
volgens mij niet, maar ik geloof wel dat dierbaren die overleden zijn ‘een
oogje in het zeil houden’.
Vroeger werd er mij altijd
verteld dat mensen die stierven, naar de hemel gingen, maar wat de hemel was,
werd nooit echt verteld. Ik stelde het mij voor als het paradijs, waar ze elke
ziekte konden genezen, er geen armen waren, iedereen elkaar zag, en waar ik ook
naartoe zou gaan.
Als ik ouder werd begon ik
dat in vraag te stellen, maar ik wist wel, dat die af en toe eens kwamen
kijken, of mij een duwtje in de rug gaven als het nodig was.
Wat er na de dood is kan ik
zo niet zeggen, voor mij is er iets, maar wat precies kan ik nu nog niet
zeggen.
Vergeving?
Ik denk dat je vergeving
vooral een kans moet geven, ook al wil je dit eigenlijk niet.
Zelf zal ik wel altijd de
afweging maken, als iemand een familielid iets zou aandoen, zou ik het veel
moeilijker hebben, maar ik denk dat het belangrijk is dat je het een kans
geeft.
Er zijn natuurlijk dingen
die niet door de beugel kunnen, maar hoe slecht iemand ook is, er zit altijd
wel iets goeds in.
Naïef? Ja misschien is dit
inderdaad naïef, maar iedereen verdient een tweede, en misschien ook een derde,
en als het nodig is een vierde kans.
Oscar et la dame Rose
Oscar et la dame Rose gaat
over Oscar, hij is 10 jaar, en leeft in het ziekenhuis. Oscar is ziek, maar
niets kan hem nog helpen, en dat weet hij.
La dame Rose
Ondanks dat la dame Rose
helemaal niet stond te springen om Oscar te helpen, doet ze het toch. Ze leert
hem brieven schrijven naar God, doet alsof elke dag wel tien jaar is, ze heeft
hem hoop, hoop om toch oud te kunnen worden.
Ze legt aan Oscar uit dat
hij elke dag een wens mag doen in zijn brief, die ze dan met ballonnen naar God
sturen. Ze vertelt ook dat God niet is als de Kerstman, en hij geen materiële
dingen mag vragen: “on peut seullement demander les affaires de l’esprit.”
Ze leert Oscar omgaan met de
situatie door verhalen over haar worstelwedstrijden.
La dame Rose brengt
letterlijk kleur in de grauwe ziekenhuisgangen en zijn kamer. Wanneer zij
binnenkomt krijgt alles ineens kleur.
Oscar weet eigenlijk niet
veel over la dame Rose. Want de ware Rose zit eigenlijk verstopt achter een
metershoge muur, een muur die haar ‘beschermt’ tegen verdriet en pijn.
Tijdens die film zie je de
muur afbrokkelen, beetje bij beetje komt de ware aard van la dame Rose
tevoorschijn. Ze durft verdriet te tonen. Dit is zo’n ommekeer dat zelfs haar
familie zich af vraagt wie ze is.
Rose gaat zelfs naar Oscars
begrafenis, deze keer niet in rozen maar grijs. Na de begrafenis vertelt ze aan
de dokter, dat dit haar eerste begrafenis was.
Enkele dagen na de
begrafenis krijgt ze de doos met spullen van Oscar, hij had haar namelijk
geadopteerd.
Doorheen de film zie je la
dame Rose echt worstelen met de situatie; in het begin schermt ze zich helemaal
af voor haar emoties, wanneer ze die dan toch toelaat, krijgt ze het dubbel zo
moeilijk, want dan moet ze het verdriet van Oscars overlijden ook nog eens
verwerken.
De ouders
Oscars ouders zijn vooral
bang voor de confrontatie. Ze willen dat Oscar niet weet dat er geen
behandeling meer mogelijk is, en bezoeken hem heel weinig.
Dit alles verandert naar het
einde toe, als ze zijn brief lezen, en begrijpen dat Oscar wil dat ze gewoon
normaal doen. Ze zijn ook niet meer bang voor de confrontatie, en behandelen
hem nu als een ‘gewone’ 10-jarige.
De dokter
De dokter is radeloos, hij wil Oscar zo graag helpen, maar er is niets dat ze nog niet geprobeerd hebben. Hij kan niets meer doen. Hij staat machteloos, en zo zegt hij ook tegen la dame Rose: “ik ben schuldig aan machteloosheid.”
Oscar
En Oscar zelf? Die begrijpt
niet goed waarom anderen hem niet meer behandelen als een normaal persoon, het
liefst wil hij dat iedereen heel gewoon doet tegen hem. Oscar zelf gaat er heel
normaal mee om, en doet wat elke 10-jarige doet (kattenkwaad uithalen).
Toen het moment daar bijna
was, zaten la dame Rose, de mama en papa constant aan het bed van Oscar te
waken, zodat hij niet alleen zou zijn. Tot de dokter binnen kwam, die zei dat
ze misschien beter iets zouden gaan drinken, en net dan, is Oscar stilletjes
gestorven.
Wanneer Rose terug kwam zei de
dokter: “jullie waakten niet over Oscar, Oscar waakte over jullie.”
Ik herken mezelf wel in la
dame Rose, muren opbouwen en jezelf afschermen is makkelijk, ze ook weer
afbreken is een pak lastiger. Herinneringen, foto’s brengen troost. Net zoals
la dame Rose de doos met spullen van Oscar had.
Ik vind Roses uitleg over
lijden en God echt heel mooi. In moeilijke tijden moet je je niet tegen God
keren, maar moet je bijvoorbeeld net als Oscar elke dag een brief schrijven aan
God met een wens.
Merel, je hebt van dichtbij 'ervaring' met wat de dood in de familie betekent en wat kan helpen om dit te verwerken, een plaats te geven, en je verwoordt dit hier dan ook mooi
BeantwoordenVerwijderen